Sosyal Güvenlik
Kurumu (SGK),çalışamayacak durumda olan sigortalılara malûl aylığı, engelli
aylığı ve sürekli iş göremezlik geliri adı altında aylık ve gelir bağlıyor.
Bunlar birbirine karıştırılabiliyor. Çalışırken hastalanan ve çalışma gücünü
kaybeden sigortalılara malûl aylığı bağlanır. SGK, hastalık türlerine göre önce
12 ay ile 24 ay arasında değişen sürelerde malûl aylığı bağlıyor. Tedavi
sonrasında çalışma gücünde kayıp oranı yüzde 60’ın üzerinde olursa, bu durum
devam ettiği sürece malûl aylığı bağlanır.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) ödediği malul aylığı, engelli aylığı ve
sürekli iş göremezlik gelirini birer cümle ile anlatalım. Malûl aylığı,
çalışırken ağır tedavi gerektiren hastalık geçirenlere ödeniyor. Sigortalı
olarak çalışmaya başlamadan önce engelli olan kişilere malûl aylığı bağlanmıyor
ama daha erken emekli olmalarına imkân sağlanıyor. İş kazası ve meslek
hastalığı sonucu çalışma gücünü en az yüzde 10 kaybedenlere de sürekli iş göremezlik
geliri bağlanıyor. Bunların her birinin koşulları farklı. Üzerinde durmak
istediğimiz konu ise malûl aylığı.
HANGİ HASTALIK
İÇİN KAÇ AY MALÛL AYLIĞI
İlgili yönetmelikte maluliyet süresi ayrıca belirtilmeyen
tüm kanser hastalıklarında, tanı konulduğu tarihten itibaren bir yıl içinde
başvurmak koşuluyla 18 ay süreyle maluliyet aylığı bağlanıyor. Bazı
hastalıklarla ilgili tanı konulduğunda ise 12 ya da 24 ay süreyle aylık
bağlanabiliyor. Kemik iliği nakli yapılanlar 12 ay, kan kanseri tedavisi görenler
ve verem hastaları 24 ay malûl aylığı alabiliyor. Bu süreler, tedavisi
tamamlanamayanlar için, rapor almak suretiyle uzatılabiliyor. Tedavinin
sonunda, sağlık kurulu raporu alarak yüzde 60 ve üzerinde çalışma gücü kaybı
olduğunu belgeleyenlerin malûliyet aylığı devam ediyor.
BİR YIL İÇİNDE
BAŞVURU
Malûl aylığı
bağlatabilmek için, tanı konulduktan itibaren bir yıl içinde başvuruda bulunmak
gerekiyor. Her bir hastalık için farklı olan mâlul aylığı ödeme süresi, sağlık
kurulu raporu tarihinden itibaren başlıyor. Raporu aldıktan sonra hemen SGK’ya
başvurmak gerekiyor. Aksi takdirde, gecikilen süre kadar eksik aylık ödenir.
Örneğin, 18 ay malûl aylığı bağlanması mümkün olan hastalığa yakalanan
sigortalı, raporu aldıktan sonra iki ay geç başvurursa, 18 yerine 16 ay süreyle
aylık alabilir. Kanser ve organ naklinin yanı sıra çalışmaya olanak vermeyen
genetik hastalıklar, MS, parkinson, alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik
hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku
bozuklukları gibi hastalıklar için tedavi döneminde malûl aylığı
bağlanabiliyor.
EN AZ 1800 GÜN
PRİM
Ağır hastalık
teşhisi konulanlara belli süreyle malullük aylığı bağlanabilmesi için en az 10
yıl sigortalı olma ve 1800 gün prim ödeme koşulu aranıyor. Geçici malûl
aylığının kalıcı hale getirilebilmesi için hastalık dolayısıyla çalışma gücünde
en az yüzde 60 oranında kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu gerekiyor.
Başkasının bakımına muhtaç durumundaki hastalarda on yıllık sigortalılık
süresine bakılmıyor. Ancak, onlarda da en az 1800 gün prim ödeme şartı
aranıyor.
EKSİK GÜN BORÇLANMA İLE TAMAMLANABİLİYOR
Prim günü 1800’ün altında olanlar, eğer varsa
borçlanabilecekleri günleri borçlanmak suretiyle eksik günlerini
tamamlayabiliyor. Erkekler askerlik sürelerini, kadınlar doğum sonrası
çalışmadıkları süreleri ve ücretsiz izin günlerini borçlanabiliyor.
MALULLÜK AYLIĞI
NASIL HESAPLANIR?
Malûllük aylığı,
esnaf (4/b) ve memurlarda (4/c) prim gün sayısı 9000 günden az ise 9000 gün
üzerinden; 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden
bağlanıyor. İşçi (4/a) statüsünde çalışanlarda prim gün sayısı 7200 günden az
ise 7200 gün üzerinden; 7200 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı
üzerinden hesaplanıyor. Kişi başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise
aylık bağlama oranı 10 puan artırılıyor. Örneğin, 1800 gün prim ödemiş bulunan
bir işçiye malûl aylığı bağlanırken, yirmi yıl, yani 7200 gün prim ödemiş kabul
ediliyor. Ama işçinin primi 8 bin gün ise aylık bu prim günü üzerinden
bağlanıyor.
MALUL AYLIĞI
BAĞLANANLAR ÇALIŞMAYA BAŞLARSA AYLIKLARI KESİLİR Mİ?
Sonradan çalışmaya başlayanların malûllük aylığının
kesilip kesilmemesi, sigortalının statüsü, aylığın 2008 ekim öncesi veya
sonrasında bağlanması, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya 2008 ekim öncesi
veya sonrasında başlanması gibi durumlara bağlı olarak farklı kurallara tabi.
Genel olarak 2008 ekim öncesinde bağlanan aylıklar ile ilk defa çalışmaya 2008
ekim öncesi başlayan işçi (4/a) statüsünde olanların malûl aylıkları, bu
statüde çalışmaya başladıklarında kesiliyor. Aynı kişiler BAĞ-KUR’a tabi bir
işte veya kamuda çalışırlarsa malûl aylıkları kesilmiyor. İlk defa çalışmaya
2008 ekim ayı ve sonrasında başlayan işçi, memur ve esnafın malûl aylığı ise
hangi statüde çalışırlarsa çalışsınlar genel olarak kesiliyor.
BAŞKASININ SÜREKLİ
BAKIMINA MUHTAÇ OLMA KRİTERLERİ NELER?
Sigortalıların başka birinin sürekli bakımına muhtaç
olduğu durumlar mevzuatta şöyle düzenleniyor: Her iki kol ve bacak felci İki
bacakta felç Vücudun sol ya da sağ yarısında felç Ruh sağlığı kliniğinde
kalmayı gerektiren psikotik hastalıklar İki gözde yüzde 100 görme kaybı İki
elin kaybı Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı Her iki
bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı Ağır beslenme bozuklukları Yardımcı
solunum cihazlarına sürekli bağımlılık Giyinme, beslenme, fonksiyonel mobilite,
bağırsak ve mesane bakımı, kişisel hijyen ve tuvalet ihtiyaçları gibi günlük
yaşam aktivitelerinin sağlanamaması.
HANGİ HASTALIKLAR İÇİN MALUL AYLIĞI BAĞLANIYOR?
Malûliyet aylığı
bağlanmasını gerektiren hastalıklar şöyle: – Kanser (Baş ve boyunun yumuşak
dokusu, cilt, lenfoma, lösemi, multipl myelom, tükrük bezleri, tiroid bezi,
meme, sinir sistemi, akciğer, mide, ince ve kalın barsak, karaciğer, safra
kesesi, safra yolları, pankreas, böbrek, mesane, genital yollar, prostat,
testis, penis kanserleri) – Epilepsi – Demans – Beyin tümörleri – Parkinson
sendromu – Serebral palsi – Multiple Skleroz (MS) – Zeka gerilikleri (IQ 50 ve
altı) – Şizofreni – Bipolar bozukluk – Görme azlığı – Retina kanamaları –
Yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları ile birlikte işitme
kaybı – Anemi – Kol, bacak gibi organ kaybı – Behçet hastalığı –
Gastrointestinal kanamalar – Karaciğer sirozu – Karaciğer nakli – Kalp
yetmezliği – Kalp kapak hastalıkları -Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları
- Solunum sistemi hastalıkları – Kalp nakli – Böbrek nakli – Akciğer nakli –
Tüberküloz – AIDS
